Dąb królewski Augusta II Sasa

Pamiątka narodowa

Łowiectwo  w Niepołomicach

Puszcza Niepołomicka

     

Łowiectwo na ziemi krakowskiej

Ośrodek Hodowli Zwierzyny Zator

Łowiectwo w Niepołomicach

    Puszcza Niepołomicka

    Małopolskie Centrum Kultury

    Imprezy w Niepołomicach

 

zobacz:

Niepołomice miasto

Nadleśnictwo Niepołomice

Puszcza Niepołomicka
Puszcza –
niezłomny las
wyniosłych drzew
spowitych w słońcu,
w radości życia
w majestacie jesieni...
Knieja szczęśliwa
dziewiczych ostępów
natchniona ciszą
i pieśnią poezji
- skąd jeszcze echo
dawnych łowów słyszę...

KSz (Tomik Obrazki łowieckie 2006)

Poświęcenie Kapliczki św. Huberta 22.10.2005 r.

Niegdyś przy Drodze Królewskiej, stała kapliczka ufundowana przez króla Zygmunta Starego,  z wdzięczności za ocalenie życia królowej Bony podczas łowów. Nawiązując do tradycji, w 2005 r. wzniesiono kapliczkę myśliwską z ołtarzem ku czci św. Huberta.   

 

Ziemia niepołomicka odznacza się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i  turystycznymi.

     

Puszcza Niepołomicka znamienicie wpisała się w dzieje ziemi krakowskiej i historię polskiego łowiectwa. Od najdawniejszych czasów należała do najbardziej atrakcyjnych łowisk, a jej dziewicze mateczniki przez wieki stanowiły ostoje dla wielu gatunków zwierząt. Słynęła z obfitości zwierzyny grubej, gromadząc tury, żubry, łosie, niedźwiedzie, rysie, wilki i bobry. W jej ostępach licznie także bytowały jelenie, sarny, dziki, a nawet cietrzewie.

Już w pradziejach w okolice Puszczy w celach łowieckich przybywały gromady ludów kultur łowiecko-zbierackich. W późniejszych czasach ludność żyjąca w dolinie Wisły, obok zbieractwa i rybołówstwa także na jej terenie z zamiłowaniem uprawiała łowy. Podobnie w czasach kształtowania się gospodarki plemiennej, polowania należały do ważnych zajęć ludności żyjącej w rejonie Puszczy.  Łowy stanowiły uzupełnienie pożywienia pochodzącego z rolnictwa i hodowli zwierząt, służyły zaprawie wojennej, a także były istotnym elementem życia dworskiego.

W połowie XIV wieku Kazimierz Wielki, dostrzegając wyjątkowe piękno i walory łowieckie Puszczy rozkazał na jej terenie wznieść okazały zamek, który obok funkcji obronnej pełnił rolę myśliwskiej rezydencji. Wówczas także w głąb Puszczy wykarczowano trakt do dziś zwany „Drogą Królewską”.

Od zarania polskiej państwowości Puszcza Niepołomicka, obok puszcz Białowieskiej, Knyszyńskiej, Jaktorowskiej i puszcz litewskich, przez wieki należała do najczęściej odwiedzanych i najbardziej ulubionych łowisk przez niemal wszystkich polskich władców. Ze względu na położenie w pobliżu stolicy, zasobność w zwierzynę, jak również dzięki istnieniu w Niepołomicach rezydencji królewskiej, umożliwiała władcom realizację łowieckiej pasji. Przez całe wieki w ostępy Puszczy, pełne grubego zwierza zapuszczały się łowieckie drużyny i dworskie orszaki, a dzięki łowom i królewskiemu mecenatowi Niepołomice rozwijały się zyskując na znaczeniu. Łowiectwo w Niepołomicach największym rozkwitem odznaczało się za panowania Jagiellonów (1386-1572). Jednakże Puszcza Niepołomicka była także miejscem największej tragedii królowej Bony i dynastii.

Przez całe wieki Niepołomice żyły tradycją królewskich łowów, a dzięki obecności władców i polowaniom, po wsze czasy zapisały się w historii Polski i polskiego łowiectwa. Echa królewskich łowów zachowane zostały w tradycjach i podaniach, które brzmią jeszcze pośród Puszczy. Szumią o nich wiekowe dęby, gdzieniegdzie pozostałe pośród puszczańskich ostępów, pamiętające czasy świetności i rozkwitu. 

Prawdopodobnie ostatnim na łowach w Puszczy Niepołomickiej spośród władców był August II Mocny Sas. W dniach 24-27 września 1730 roku z rozkazu króla urządzono okazałe łowy, w których uczestniczyło blisko sto osób, polscy i zagraniczni dostojnicy. Polowano przez trzy dni, a pokot liczył: 3 łosie, 17 jeleni, 33 dziki, 88 saren, 13 wilków, 32 lisy, 2 rysie, 3 żbiki i mnóstwo drobnej zwierzyny . Król nocował wówczas w dworku myśliwskim w Poszynie, a ostatnią noc po łowach spędził pod dębem przy drodze królewskiej, który odtąd nazwano „Dębem Augusta II”, później także „Suchym Dębem”. Dąb ten wówczas miał imponować rozmiarami i wiekiem. Na pamiątkę królewskiego pobytu na jego pniu umieszczono tabliczkę informującą o królewskich łowach, pod którą zawieszono krzyż, a drzewo ogrodzono. Dąb ten nie przetrwał, bowiem padł ze starości 4 grudnia 1874 roku, przygnieciony naporem okiści, na jego spróchniałych konarach . W 1875 roku w jego miejscu zasadzono nowy dąb rosnący do dziś, jako nawiązanie do dawnej tradycji. Dąb Augusta II Sasa stanowi pamiątkę narodową. Przy dębie umieszczono tabliczkę, którą zastąpiono w 1986 roku nową tablicą. Czytamy na niej:

 

Dąb Królewski Augusta II Sasa - Pamiątka narodowa. August II Sas król Polski polując w tych lasach po 3 dniowych łowach wraz z orszakiem królewskim ucztował pod tym dębem 27 Września 1730 roku. Po 3 dniowych łowach ubito: 3 łosie, 17 jeleni, 33 dziki, 88 saren, 13 wilków, 32 lisy, 2 rysie, 3 żbiki i mnóstwo drobnej zwierzyny. Obecny dąb jest w miejscu dębu pod i w którym król ucztował, a którego mogło objąć 12 mężczyzn. Obecny dąb zasadzono w 1875 r. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Niepołomickiej 1986 r.

 

August II Mocny, mimo że w łowach uprawianych przez niego było wiele okrucieństwa, przyczynił się do rozpropagowania kultu świętego Huberta, który uczyniony został głównym patronem myśliwych. Zapoczątkowany wówczas i pielęgnowany przez wieki kult świętego Huberta rozwinął się wspaniale na ziemiach polskich i przetrwał do czasów obecnych.

Pomimo ogromnej dewastacji zasobów drzewnych i nadmiernej eksploatacji zwierzostanów, spustoszeń wojnami, kłusownictwa oraz braku odpowiednich nakładów i prawidłowego nadzoru, Puszcza zachowała swój charakter zasadniczo jednolitego kompleksu leśnego, co miało ogromne znaczenie dla ochrony zasobów przyrodniczych i ich przetrwania do czasów współczesnych. Od 1924 roku prowadzenie gospodarki leśnej i łowieckiej na terenie Puszczy Niepołomickiej przejęła administracja Lasów Państwowych. Po wprowadzeniu jednolitych zasad gospodarki łowieckiej wkrótce na terenie Puszczy doszło do odrodzenia się zwierzostanów. W faunie Puszczy ponownie pojawiły się jelenie, wzrosła liczebność saren i wielu innych gatunków zwierząt.

Puszcza Niepołomicka słynąca z dobrych stanów zwierzyny, fascynowała także pod względem historycznym, przyciągając myśliwych. Zaliczana była do łowisk reprezentacyjnych.

Z tradycjami łowieckimi ziemi niepołomickiej związani są myśliwi i leśnicy zamieszkali w Niepołomicach, gdzie obecnie siedziby mają Koło Łowieckie „Żubr” i Koło Łowieckie „Puszcza”, a także nieopodal Koło Łowieckie "Las" w Kłaju.

Współcześnie Puszcza Niepołomicka obok ważnych funkcji przyrodniczych spełnia zadania z zakresu racjonalnej gospodarki leśnej.

Puszcza Niepołomicka leży w obszarze administrowanym przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Krakowie i wraz z okolicznymi terenami wchodzi w skład Nadleśnictwa Niepołomice. Pod względem przyrodniczym należy do unikalnych rejonów

(Tekst i fot. Krzysztof J. Szpetkowski)                   

zobacz Nadleśnictwo Niepołomice

     

Młody drzewostan w Puszczy

Fragment Drogi Królewskiej

Wiatrował
     

Miejsce zrywki Paśnik dla zwierzyny grubej Ambona
     

Na terenie Puszczy znajduje się 6 rezerwatów przyrody, spośród których cztery to rezerwaty leśne (Dębina, Gibiel, Koło, Lipówka), florystyczny (Długosz Królewski) i wodny (Wiślisko Kobyle).

     

Fragment rezerwatu "Dębina" Fragment rezerwatu "Wiślisko Kobyle"

Fragment rezerwatu Lipówka

     

 

 "Dąb Jagielloński"

 "Dąb Królewski"

 Nieistniejący już Dąb Batorego

     

     

Żubr (dorosły byk)

        Żubr jest zwierzęciem chronionym i zarazem symbolem ochrony przyrody. Gatunek ten otaczany jest szczególną opieką leśników.

       W Puszczy Niepołomickiej  znajduje się Ośrodek Hodowli Żubrów zwany popularnie „żubrowiskiem” założony w 1925 r. Należy do nielicznych w Polsce ośrodków hodowli zamkniętej żubra.

       Do głównych celów Ośrodka Hodowli Żubrów należy zachowanie i ochrona gatunku zagrożonego wyginięciem. Żubry hodowane w Ośrodku stanowią genetyczne zabezpieczenie w przypadku wystąpienia epidemii w innych ośrodkach w Polsce. Ośrodek w Niepołomicach  ze względu na zachowawczy charakter działalności oraz przepisy bezpieczeństwa sanitarnego nie może być udostępniany do zwiedzania.

    W międzynarodowej Rodowodowej Księdze Żubrów, prowadzonej przez Białowieski Park Narodowy dla wszystkich hodowli tego gatunku, żubry urodzone w Niepołomicach oznaczane są początkowymi literami imion - PO.

Żubr

Jakże smutnym

spojrzeniem ogarnia

Puszczy ostępy,

gdzie niegdyś

uroczysk przestrzenie

przemierzał na wolności

tylko królów godny

- sam będąc królem...

Dziś ostały dla chwały

pośród resztek kniei

niczym pomnik

i symbol Przyrody

potomnym niosąc

pośród wrzawy świata
przesłanie

z otchłani wieków...

KJSz (Tomik Obrazki łowieckie 2006)

 Stado żubrów w Niepołomickim żubrowisku.

     

 

W Puszczy jest wiele miejsc pamięci narodowej.

Mogiła żołnierzy z 1939 r.

    Puszcza Niepołomicka spełnia ważne funkcji społeczne, do których należą funkcje turystyczne, rekreacyjne i edukacyjne. Jest ulubionym  miejscem rekreacji mieszkańców Krakowa.

     Wspólną troską jest zachowanie przyrody i jej piękna dla następnych pokoleń.

 

Otwarcie ścieżki rowerowej w Puszczy Niepołomickiej

 

Fot and web Copyright by Krzysztof J.  Szpetkowski

Przeczytaj więcej

w publikacji

"Niepołomice

w historii i tradycji

polskiego łowiectwa"