|
Dąb królewski Augusta II Sasa Pamiątka narodowa |
|
|
||
Puszcza Niepołomicka |
||||
|
|
||||
|
Łowiectwo na ziemi krakowskiej Ośrodek Hodowli Zwierzyny Zator
zobacz: |
Puszcza Niepołomicka KSz (Tomik Obrazki łowieckie 2006) |
Poświęcenie Kapliczki św. Huberta 22.10.2005 r. |
||
|
Niegdyś przy Drodze Królewskiej, stała kapliczka ufundowana przez króla Zygmunta Starego, z wdzięczności za ocalenie życia królowej Bony podczas łowów. Nawiązując do tradycji, w 2005 r. wzniesiono kapliczkę myśliwską z ołtarzem ku czci św. Huberta. |
||||
|
|
Ziemia niepołomicka odznacza się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi i turystycznymi. |
|||
|
Puszcza Niepołomicka znamienicie wpisała się w dzieje ziemi krakowskiej i historię polskiego łowiectwa. Od najdawniejszych czasów należała do najbardziej atrakcyjnych łowisk, a jej dziewicze mateczniki przez wieki stanowiły ostoje dla wielu gatunków zwierząt. Słynęła z obfitości zwierzyny grubej, gromadząc tury, żubry, łosie, niedźwiedzie, rysie, wilki i bobry. W jej ostępach licznie także bytowały jelenie, sarny, dziki, a nawet cietrzewie. Już w pradziejach w okolice Puszczy w celach łowieckich przybywały gromady ludów kultur łowiecko-zbierackich. W późniejszych czasach ludność żyjąca w dolinie Wisły, obok zbieractwa i rybołówstwa także na jej terenie z zamiłowaniem uprawiała łowy. Podobnie w czasach kształtowania się gospodarki plemiennej, polowania należały do ważnych zajęć ludności żyjącej w rejonie Puszczy. Łowy stanowiły uzupełnienie pożywienia pochodzącego z rolnictwa i hodowli zwierząt, służyły zaprawie wojennej, a także były istotnym elementem życia dworskiego. W połowie XIV wieku Kazimierz Wielki, dostrzegając wyjątkowe piękno i walory łowieckie Puszczy rozkazał na jej terenie wznieść okazały zamek, który obok funkcji obronnej pełnił rolę myśliwskiej rezydencji. Wówczas także w głąb Puszczy wykarczowano trakt do dziś zwany „Drogą Królewską”. Od zarania polskiej państwowości Puszcza Niepołomicka, obok puszcz Białowieskiej, Knyszyńskiej, Jaktorowskiej i puszcz litewskich, przez wieki należała do najczęściej odwiedzanych i najbardziej ulubionych łowisk przez niemal wszystkich polskich władców. Ze względu na położenie w pobliżu stolicy, zasobność w zwierzynę, jak również dzięki istnieniu w Niepołomicach rezydencji królewskiej, umożliwiała władcom realizację łowieckiej pasji. Przez całe wieki w ostępy Puszczy, pełne grubego zwierza zapuszczały się łowieckie drużyny i dworskie orszaki, a dzięki łowom i królewskiemu mecenatowi Niepołomice rozwijały się zyskując na znaczeniu. Łowiectwo w Niepołomicach największym rozkwitem odznaczało się za panowania Jagiellonów (1386-1572). Jednakże Puszcza Niepołomicka była także miejscem największej tragedii królowej Bony i dynastii. Przez całe wieki Niepołomice żyły tradycją królewskich łowów, a dzięki obecności władców i polowaniom, po wsze czasy zapisały się w historii Polski i polskiego łowiectwa. Echa królewskich łowów zachowane zostały w tradycjach i podaniach, które brzmią jeszcze pośród Puszczy. Szumią o nich wiekowe dęby, gdzieniegdzie pozostałe pośród puszczańskich ostępów, pamiętające czasy świetności i rozkwitu. Prawdopodobnie ostatnim na łowach w Puszczy Niepołomickiej spośród władców był August II Mocny Sas. W dniach 24-27 września 1730 roku z rozkazu króla urządzono okazałe łowy, w których uczestniczyło blisko sto osób, polscy i zagraniczni dostojnicy. Polowano przez trzy dni, a pokot liczył: 3 łosie, 17 jeleni, 33 dziki, 88 saren, 13 wilków, 32 lisy, 2 rysie, 3 żbiki i mnóstwo drobnej zwierzyny . Król nocował wówczas w dworku myśliwskim w Poszynie, a ostatnią noc po łowach spędził pod dębem przy drodze królewskiej, który odtąd nazwano „Dębem Augusta II”, później także „Suchym Dębem”. Dąb ten wówczas miał imponować rozmiarami i wiekiem. Na pamiątkę królewskiego pobytu na jego pniu umieszczono tabliczkę informującą o królewskich łowach, pod którą zawieszono krzyż, a drzewo ogrodzono. Dąb ten nie przetrwał, bowiem padł ze starości 4 grudnia 1874 roku, przygnieciony naporem okiści, na jego spróchniałych konarach . W 1875 roku w jego miejscu zasadzono nowy dąb rosnący do dziś, jako nawiązanie do dawnej tradycji. Dąb Augusta II Sasa stanowi pamiątkę narodową. Przy dębie umieszczono tabliczkę, którą zastąpiono w 1986 roku nową tablicą. Czytamy na niej:
Dąb Królewski Augusta II Sasa - Pamiątka narodowa. August II Sas król Polski polując w tych lasach po 3 dniowych łowach wraz z orszakiem królewskim ucztował pod tym dębem 27 Września 1730 roku. Po 3 dniowych łowach ubito: 3 łosie, 17 jeleni, 33 dziki, 88 saren, 13 wilków, 32 lisy, 2 rysie, 3 żbiki i mnóstwo drobnej zwierzyny. Obecny dąb jest w miejscu dębu pod i w którym król ucztował, a którego mogło objąć 12 mężczyzn. Obecny dąb zasadzono w 1875 r. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Niepołomickiej 1986 r.
August II Mocny, mimo że w łowach uprawianych przez niego było wiele okrucieństwa, przyczynił się do rozpropagowania kultu świętego Huberta, który uczyniony został głównym patronem myśliwych. Zapoczątkowany wówczas i pielęgnowany przez wieki kult świętego Huberta rozwinął się wspaniale na ziemiach polskich i przetrwał do czasów obecnych. Pomimo ogromnej dewastacji zasobów drzewnych i nadmiernej eksploatacji zwierzostanów, spustoszeń wojnami, kłusownictwa oraz braku odpowiednich nakładów i prawidłowego nadzoru, Puszcza zachowała swój charakter zasadniczo jednolitego kompleksu leśnego, co miało ogromne znaczenie dla ochrony zasobów przyrodniczych i ich przetrwania do czasów współczesnych. Od 1924 roku prowadzenie gospodarki leśnej i łowieckiej na terenie Puszczy Niepołomickiej przejęła administracja Lasów Państwowych. Po wprowadzeniu jednolitych zasad gospodarki łowieckiej wkrótce na terenie Puszczy doszło do odrodzenia się zwierzostanów. W faunie Puszczy ponownie pojawiły się jelenie, wzrosła liczebność saren i wielu innych gatunków zwierząt. Puszcza Niepołomicka słynąca z dobrych stanów zwierzyny, fascynowała także pod względem historycznym, przyciągając myśliwych. Zaliczana była do łowisk reprezentacyjnych. Z tradycjami łowieckimi ziemi niepołomickiej związani są myśliwi i leśnicy zamieszkali w Niepołomicach, gdzie obecnie siedziby mają Koło Łowieckie „Żubr” i Koło Łowieckie „Puszcza”, a także nieopodal Koło Łowieckie "Las" w Kłaju. Współcześnie Puszcza Niepołomicka obok ważnych funkcji przyrodniczych spełnia zadania z zakresu racjonalnej gospodarki leśnej. Puszcza Niepołomicka leży w obszarze administrowanym przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Krakowie i wraz z okolicznymi terenami wchodzi w skład Nadleśnictwa Niepołomice. Pod względem przyrodniczym należy do unikalnych rejonów (Tekst i fot. Krzysztof J. Szpetkowski) zobacz Nadleśnictwo Niepołomice |
||||
|
|
|
|
||
| Młody drzewostan w Puszczy |
Fragment Drogi Królewskiej |
Wiatrował | ||
|
|
|
|
||
| Miejsce zrywki | Paśnik dla zwierzyny grubej | Ambona | ||
|
Na terenie Puszczy znajduje się 6 rezerwatów przyrody, spośród których cztery to rezerwaty leśne (Dębina, Gibiel, Koło, Lipówka), florystyczny (Długosz Królewski) i wodny (Wiślisko Kobyle). |
||||
|
|
|
|
||
| Fragment rezerwatu "Dębina" | Fragment rezerwatu "Wiślisko Kobyle" |
Fragment rezerwatu Lipówka |
||
|
|
 |
 |
||
|
"Dąb Jagielloński" |
"Dąb Królewski" |
Nieistniejący już Dąb Batorego |
||
|
|
 |
|
||
|
Żubr (dorosły byk) |
Żubr jest zwierzęciem chronionym i zarazem symbolem ochrony przyrody. Gatunek ten otaczany jest szczególną opieką leśników. W Puszczy Niepołomickiej znajduje się Ośrodek Hodowli Żubrów zwany popularnie „żubrowiskiem” założony w 1925 r. Należy do nielicznych w Polsce ośrodków hodowli zamkniętej żubra. Do głównych celów Ośrodka Hodowli Żubrów należy zachowanie i ochrona gatunku zagrożonego wyginięciem. Żubry hodowane w Ośrodku stanowią genetyczne zabezpieczenie w przypadku wystąpienia epidemii w innych ośrodkach w Polsce. Ośrodek w Niepołomicach ze względu na zachowawczy charakter działalności oraz przepisy bezpieczeństwa sanitarnego nie może być udostępniany do zwiedzania. W międzynarodowej Rodowodowej Księdze Żubrów, prowadzonej przez Białowieski Park Narodowy dla wszystkich hodowli tego gatunku, żubry urodzone w Niepołomicach oznaczane są początkowymi literami imion - PO. |
Żubr Jakże smutnym spojrzeniem ogarnia Puszczy ostępy, gdzie niegdyś uroczysk przestrzenie przemierzał na wolności tylko królów godny - sam będąc królem... Dziś ostały dla chwały pośród resztek kniei niczym pomnik i symbol Przyrody potomnym niosąc
pośród wrzawy świata z otchłani wieków... KJSz (Tomik Obrazki łowieckie 2006) |
||
|
Stado żubrów w Niepołomickim żubrowisku. |
||||
|
W Puszczy jest wiele miejsc pamięci narodowej. Mogiła żołnierzy z 1939 r. |
Puszcza Niepołomicka spełnia ważne funkcji społeczne, do których należą funkcje turystyczne, rekreacyjne i edukacyjne. Jest ulubionym miejscem rekreacji mieszkańców Krakowa. Wspólną troską jest zachowanie przyrody i jej piękna dla następnych pokoleń. |
Otwarcie ścieżki rowerowej w Puszczy Niepołomickiej |
||
|
Przeczytaj więcej w publikacji "Niepołomice w historii i tradycji polskiego łowiectwa" |
|
||
